Davacı: Malın Maliki

Davalı: Haksız Zilyet Olan Kişi

İstihkak Davasının Amacı: Malikin, mülkiyet hakkına dayanarak malın dolaysız zilyetliğine kavuşmasını sağlamaktır.

İstihkak Davasının Fonksiyonu:

1-) Taşınmazlarda:

Tapuya kayıtlı taşınmazlarda istihkak davasının fonksiyonu, tapu sicilinin düzeltilmesi davası yerine geçmesidir.

Tapuda kayıtlı malike, dolaysız zilyetlik durumu sağlanmıştır. Malik tapuda hak sahibi olarak gözüktüğü sürece dolaysız zilyetliğini kaybetmiş olmaz. Bu yüzden de zilyetliği ancak saldırıya uğramış olabilir. Yani taşınmaz tamamen başkası tarafından işgal edilmiş olsa dahi zilyetliğin gaspı değil, zilyetliğe saldırı olur.

Bunun sonucunda, uygulamada işgal edenleri çıkarmak için istihkak davası değil, el atmanın önlenmesi davası açılır.

Buna karşılık gerçek malik, tapudaki yolsuz kayıt yüzünden sicilde malik olarak görünmüyor ise(MK md. 992)’ deki dolaysız zilyetlik durumundan yararlanamaz, dolaysız zilyetliği kendisine sağlayacak şey ” tapu kaydının düzeltilmesi davası ” istihkak davası fonksiyonunu yerine getirir.

2-) Taşınırlarda:

Zilyetliği elde edinilmek istenen mal taşınır mal ise,  dava sonunda alınacak ilamın icra edilmesi bunu sağlar.

Taşınır mülkiyetinin geçişinin sebebe bağlı olduğu kabul edildiğinde, mülkiyetin geçişinin hukuki sebebini teşkil eden hukuki işlemin geçersizliği halinde açılacak dava istihkak davasıdır.

Mal; çalınmış, kaybedilmiş veya rıza dışında elden çıkmış olduğu için zilyet; mülkiyet veya başka bir ayni hak kazanmamış olmasına karşın malı açık artırmadan ya da bir pazardan veya benzeri eşya satan yerden kazanmışsa istihkak davası, ancak davacının davalıya ödenen bedelin geri verilmesi şartıyla etkili olur.

İstihkak Davasının Hukuki Niteliği:

• İstihkak davasında mülkiyet hakkının tespiti ile malın geri verilmesi istenir. Bu yüzden eda davası niteliğindedir.

• İstihkak talebi bir ayni taleptir ve bu sebeple zamanaşımına tabi değildir.

• Mülkiyet ve istihkak davası bir bütün teşkil eder ve mülkiyet hakkı sona ererse, malikin istihkak talebi de sona erer. Aynı şekilde davalının haksız zilyetliği sona ererse istihkak davası ona yöneltilmez.

Kimler Davacı ve Davalı Olabilir ?

• Davacı, malın malikidir.

 – Malik, daha önce zilyet olduğu malın zilyetliğini tamamen kaybetmiş olabilir ya da dolaylı zilyet olabilir.

 – Hiçbir zaman dolaysız zilyet olmamış malik de bu davayı açabilir.

 – Sınırlı ayni hak sahibi de istihkak davası açabilir.

 – Malikin mülkiyeti bağımsız olabileceği gibi paylı ya da elbirliği halinde de olabilir.

• Davalı ise haksız zilyet olan kimsedir.

 – Zilyedin, malike karşı zilyetliği haklı bir sebebe dayanıyorsa, malikin istihkak talebi söz konusu olmaz.

 – Haklı zilyetlik, bir ayni veya kişisel hakka dayanabilir.