Süresiz nafaka ödemek durumunda kalan eşler hakkında bir düzenlemenin olmaması, son yıllarda artan sürekli nafaka ödeme durumunun değerlendirilmesi, yurt dışı örnekleri ve olası çözüm önerileri üzerine yazdığım makalemi sizlerle paylaşıyorum.

Nafaka Nedir?

Nafaka yani “geçimlik”; “geçim için gerekli şeylerin tümü” anlamındadır. Arapça bir kelime olup, “harcama, gider, bedel” manalarına gelmektedir. Hukuk için bu kavram, bir kimseye geçimini sağlamak için yapılan ödeme, yardım tutarı olarak tanımlanabilir.

Ülkemizdeki güncel tartışma boşanma sonucunda ortaya çıkan nafakaların, miktarı, süresi ve karşı yanın bunu hak edip etmediği yönündeki tartışmalar üzerinden yürümektedir. Hukukumuzda, eş dışında, çocukları, kişinin anne babasına veya akrabalarına yardım ve nafaka yükümlülüğü de bulunmaktadır. Bu konulara değil biz sade eş yönünden nafakaya değineceğiz.

Süresiz Nafaka Sorunu

Nafakanın süresiz olması çok büyük bir sorun. Ancak bunun düzenlerken bazı hususlara da riayet etmek gerekiyor. Bu konuda gelinen son durumun dayanağı 3444 sayılı kanundur. Öncesindeki Medeni Kanun düzenlemesinde, nafakanın bir yıl olarak verileceği düzenlenmişti. Ancak 3444 sayılı yasa bunu süresiz hale getirdi.

Meselenin çözümü noktasında, bir yılın az ve fakat süresiz nafakanın da doğru olmadığını düşünüyorum. Bunun için de alternatif çözümler söz konusu da olabilir. Boşanma halinde, otomatik bir prim sistemi ile meselenin SGK’dan alınacak bir ödenek ile çözülmesi veya mali duruma göre cüzi tutarlı primler ile meselenin emeklilik sistemine dönüştürülmesi de gündeme alınabilir. Yine alt süre iki yıl olarak kabul edilip, nafaka bu süreden az olmamak üzere evlilik süresi kadar nafaka süresi öngörülebilir. Bunları yanında süre yönünden hakime takdir yetkisi tanınıp, üst ve alt sınırlar yasa da düzenlenebilir. Bunun gibi örnekler çoktur. Ya da süresiz nafaka kural olarak kabul edilir. Ancak, nafaka ödeyecek kişiye, bu konuda (eşin başkası ile ilişkisini ispat, fiili olarak bir yerde çalışma veya gerçekten nafakaya ihtiyacı olmadığını delillendirme noktasında) normal ispat/usul sisteminden farklı ve esnek bir yöntem/ikame biçimi yasaya konulabilir. Yine belirli süre evlilikler için, artan biçimde ödeme süresi konulabilir. (Örneğin, 1 yıl ve altındaki süreli evlilikler için 1 yıl; 1 yıldan 5 yıla kadar evlilik süreleri için 3 yıl vb. gibi).

Nafaka Süresi Hakkında Yurt dışı Örnekleri

-Almanya’da, İngiltere, ABD’de bu konuda Hakimin durumu değerlendirip, süre ve miktar yönünden karar vermesi mümkün. Bizde hakimin süre yönünden bir karar vermesi mümkün değil.
-İsviçre’de bu konuda esnek bir düzenlemeye sahip, ancak uygulamasında evliliğin süresinin nafakanın süresine ve miktarına etki ettiği görülmektedir.
-Fransa’da ise nafaka bir kez belirlenmekte özel durumlar haricinde güncellemesi olmamaktadır.
-Hollanda’da en fazla 12 yıl olabiliyor nafaka ödeme süresi. Bunun süresinin belirli kriterleri gözeterek hakim belirliyor.
-Suudi Arabistan’da süre üç ay iken, İsrail’de eşlerin evlenirken belirlediği ilkelere göre sorun çözülmektedir.
-Japonya’da ise gelirin yarısı nafaka olarak ödenmektedir.

İslam hukukunda; nafakanın belirli bir süre ve miktar yönünden de eşin mali konumuna göre belirlendiğini görmekteyiz.

Nafaka süresi ve miktarı yönünden bir düzenlemenin şart olduğunu, bunun çok titiz biçimde yapılasını, darp ve şiddet göstermemiş, aldatmamış bir eş ile bunları yapmış kimsenin nafaka miktarı aynı olsa da sürelerinin aynı olması kabul edilemez. Bu yapını yani birbirinden ayrılmak isteyen iki kişinin yine birbirlerine bu kere ömür boyu mahkum edilmesinin çok anlamı yoktur.