Teknoloji ve Sosyal Medya

Teknoloji alanında yaşanan gelişmelerin etkisinin iletişim kanallarında da yaşandığını görmekteyiz. Nitekim cep telefonu ve internet kullanımının artmasıyla birlikte sosyal medya kullanımı da artmış, sosyal medya bireylerin hayatında vazgeçilmez bir yer edinmiştir. Öyle ki çocukların dahi okuma yazma öğrenmeden sosyal medya hesabı açtıklarına şahit olmaktayız. Bu durum ise beraberinde çeşitli hukuki problemleri getirmektedir. Bu problemlerden bir tanesi ve belki de en sık karşılaşılanı ise sosyal medya üzerinden hakaret suçunun işlenmesidir.

Hakaret suçunun kişiler tarafından sosyal medya yoluyla çok rahat bir şekilde işlendiğini görmekteyiz. Burada kişiler, kendilerine gerçek hayatta ulaşılamayacağını ve bir yaptırımla karşılaşmayacağını düşünerek daha cesur hareket etmekte, klavye üzerinden önceden husumet beslediği veya gündelik hayat içerisinde hiç tanımadığı birine çok rahat bir şekilde hakaret etmektedir. Ancak bu fiilleri ile hakaret suçunun oluşması için kanun koyucunun yüz yüze olma şartını aramadığını göz ardı etmektedirler.

Hakaret Suçu

Hakaret suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ‘nun 8. Bölümünde düzenlenen Şerefe Karşı Suçlar bahsi muhtevasında 125. Maddede düzenlendiğini görmekteyiz:

 (1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden  veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.

(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.

(3) Hakaret suçunun;

a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,

b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,

c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.

(5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.

Madde metninden de anlaşılacağı gibi ilgili suçun oluşabilmesi için aranan maddi unsurlar kişiye somut bir fiil veya olgu isnat edilmeli veya sövmek suretiyle şeref ve saygınlığına bir saldırı da bulunulmalıdır. Bu noktada suçun oluşmasında mağdurun gerçek anlamda hakaretin etkisiyle küçük düşürülüp düşürülmediğinin bir önemi yoktur. Kullanılan ifadenin objektif olarak bir insanı küçük düşürecek düzeyde olması ilgili suçun oluşması için yeterlidir.

Hakaret Suçunun Huzurda İşlenmesi ve Gıyaben İşlenmesi Arasındaki Fark Nedir?

Hakaret suçunun sosyal medya yoluyla huzurda veya gıyaben işlenmesi hususunun da değerlendirilmesi ceza tespiti açısından önem teşkil etmektedir. Nitekim hakaret suçunun doğrudan mağdurla yüz yüze olunduğunda yüzüne karşı veya doğrudan mağdura yöneltilmekle birlikte görüntülü, sesli, yazılı bir iletişim aracıyla işlenmesi halinde suç huzurda işlenmiş olur ve bu durum da suçun basit halini teşkil eder. Sosyal medyada ise DM diye adlandırılan direkt mesaj yoluyla yapılan hakaret huzurda hakaret suçunu oluşturacaktır ve ilgili suçun cezası ise TCK 125. Maddenin ilk fıkrasında açıklandığı üzere üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.

Hakaret içeren eylemin mağdurun yüzüne karşı değil de, gıyabında işlenmesi halinde ise hakaret suçu gıyaben işlenmiş olmaktadır. Burada ise eylemin suç niteliğini kazanması ve cezalandırılması için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir. Yani burada fail fiilini üç kişinin de bilgisi dahilinde işlemektedir. Üç kişinin hakaret eylemini birlikte ve aynı anda öğrenme şartları yoktur. Burada sosyal medya üzerinde en az 3 takipçisi olanların hesapları gizli dahi olsa hakaret suçunu gıyaben işleyebildiklerini görmekteyiz. Ancak hakaret eden kişinin 3’ten az takipçisinin olması durumunda ise hakaret suçunun gıyaben işlendiğini kabul etmek mümkün olmayacaktır. Burada da suçun cezası yine üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.

Hakaret Suçunun Alenen İşlenmesi

Hakaret suçunun sosyal medya üzerinden herkese açık bir sosyal medya hesabı üzerinden işlenmesi durumunda ise suçun alenen işlenmesi durumu ortaya çıkacaktır ve ilgili suç açısından nitelikli bir hal teşkil etmektedir. Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.

Hakaret Suçu Şikayete Bağlı Mıdır?

Hakaret suçu şikayete bağlı suçlardan olup (Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hakaret suçu ve cumhurbaşkanına hakaret suçu şikayete tabi değildir.), soruşturma ve kovuşturma için mağdurun şikayeti aranmaktadır. Bu nedenle yargı süreci mağdurun suç duyurusunda bulunması ile başlamış olacaktır. Burada önem arz eden diğer husus ise suçun failinin belirlenmesidir. Nitekim takma ad, başkasının adıyla hesap açma gibi nedenler faile ulaşmada zorluk teşkil etmektedir. Bir diğer açıdan ise delillerin vakit kaybetmeksizin toplanması ve fail tarafından silinerek yok edilmesinin önüne geçmek amacıyla ivedi hareket edilmesinin de bu suçun yargılamasında büyük önem taşıdığını unutmamak gerekir.