Miras Hukukunda Mirasçılar

Miras Hukuku’nda mirasçılar yasal mirasçılar ve atanmış mirasçılar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Yasal Mirasçılar Türk Medeni Kanunu’nun 495, 496, 497, 498, 499, 500, 501. maddelerinde düzenlenmiştir. Bunlar mirasbırakanın altsoyu, altsoyu yoksa mirasbırakanın ana ve babası, altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan mirasbırakanın büyük ana ve büyük babası, sağ kalan eş, evlilik dışında doğmuş ve soy bağı, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulmuş olanlar, evlatlık ve devlettir.

Sağ Kalan Eşin Miras Payı

Türk Medeni Kanunu’nun 499. maddesinde sağ kalan eşin miras payı düzenlenmiştir:

Sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre miras bırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olur:

1. Miras bırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,

2. Miras bırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,

3. Miras bırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa mirasın dörtte üçü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.

Miras bırakan kendi malvarlığı hak ve alacakları üzerinde karşılık almadan veya karşılıklı hukuki işlem ile başkalarına kazandırmalar (tasarruf) yapabilir. Bunu ölüme bağlı tasarruflar, sağlar arası kazandırmalar şeklinde yapabilir.

Mirasçı olarak altsoyu, ana ve babası veya eşi bulunan miras bırakan, mirasının saklı paylar dışında kalan kısmında ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir. Bu kısım miras bırakanın tasarruf özgürlüğünün bulunduğu alandır. Bu mirasçılardan hiçbiri yoksa, miras bırakan mirasının tamamında tasarruf edebilir.

Miras bırakan yasal mirasçılarının saklı pay hakları üzerinde  özgürce tasarruf edemez. Türk Medeni Kanunu’nun 506. maddesinde yasal mirasçıların saklı pay oranları düzenlenmiştir: Saklı pay aşağıdaki oranlardan ibarettir:

1. Altsoy için yasal miras payının yarısı,

2. Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,

3. (Mülga: 4/5/2007-5650/2 md.)

4. Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması hâlinde yasal miras payının tamamı, diğer hâllerde yasal miras payının dörtte üçü.

Sağ kalan eş miras bırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olduğunda miras payı dörtte bir olup bu payın saklı payı ise tamamı, miras bırakanın ana ve babası ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı olup saklı pay oranı tamamı, miras bırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa mirasın dörtte üçü olup saklı payı miras payının dörtte üçüdür.

Miras bırakanın bu alanlarda tasarruf ettiği durumlarda sağ kalan eş, miras bırakanın tasarruf oranını aşarak saklı paylara tecavüz ederek ve kanunen tenkise tabi tutulan kazandırmaların yapıldığı kişilere tenkis davası açabilir. Bu kişiler üçüncü kişiler veya mirasçılar ve bunlar ölmüşse mirasçıları olabilir.  Kural olarak kazandırma yapılan kişilere açılmaktadır. Fakat Yargıtay istisnai olarak bu kazandırmaların üçüncü kişiye devri halinde o kişilere de dava açılabileceğini kabul etmektedir. Bunu kabul ederken miras bırakanın mal kaçırma amacıyla yapmış olmasını ve devredilen kişinin bu maksadı bilerek almasını koşul olarak koymaktadır.