HAGB NEDİR?

HAGB 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 231. Maddesinde düzenlenmiştir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, sanık hakkında hükmolunan kararın maddi alemde sonuç doğurmaması ve belirlenen tedbirlere uygun davranması halinde kararın ortadan kalkmasıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.

HAGB VERİLEBİLMESİ İÇİN ŞARTLAR NELERDİR?

Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.Kanun maddesinden görüleceği üzere burada suçun taksirli veya kasıtlı olması ayrımı yapılmamış, her iki tür suç açısından da bu kararın verilebileceği belirtilmiştir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için;

a) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,

b) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,

c) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi ve son olarak sanığın geri bırakma kararını kabul etmesi gerekir.

Çokça karıştırılan erteleme kararı ile bu noktada ayrılmaktadır. HAGB için sanığın kabulü gerekirken, erteleme kararının verilmesinde herhangi bir kabule ihtiyaç yoktur.

Ayrıca (a) bendindeki sanığın kasıtlı suçtan mahkum olmama şartı, daha önceki suçtan dolayı adli sicil kaydının silinme koşulları oluşmuş ise artık sanığın önceden mahkum olması nedeniyle HAGB kararı verilemeyeceğine hükmedilemez, diğer şartları da sağlaması halinde HAGB kararının verilmesi gerekir. (YCGK 10.04.2012 tarihli E: 2011/3-479 K : 2012/145)

Bunlar sanığa ilişkin şartlar olmakla birlikte diğer kanunlarda suça ilişkin şartlar da bulunmaktadır. Örneğin, 5491 sayılı Çek Kanunu’na göre karşılıksız çek keşide etme suçu, taahhüdü ihlal veya nafaka borcunun ödenmemesi suçu nedeniyle hükmedilen tazyik hapsi de HAGB kararının konusu olamaz.

Hapis cezasından farklı olarak adli para cezalarında da HAGB kararı verilebilmesi mümkündür. Ancak bunun için adli para cezasının doğrudan verilmesi veya hapis cezasının yanında adli para cezası verilmesi gereklidir. Yani mahkeme önce hapis cezası vermekle birlikte bunu adli para cezasına çevirirse artık burada HAGB uygulama alanı bulamayacaktır.

HAGB KARARININ SONUÇLARI NEDİR?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak;

a) Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine,

b) Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,

c) Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine, karar verilebilir. Denetim süresi içinde dava zamanaşımı durur.

Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından istenmesi halinde, bu maddede belirtilen amaç için kullanılabilir. Cezanın ertelenmesi ile ayrılan bir diğer nokta da bu hükümdür. Ertelenen cezanın infazı, kurum dışında infaz edilmiş olur ve bu hüküm adli sicil kaydına yansır.

HAGB KARARINA İTİRAZ EDİLEBİLİR Mİ?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı itiraz yoluna gidilebilir. Bu karara karşı istinaf veya temyiz yoluna başvurulamaz. İtiraz hükmü veren mahkemeye verilecek bir dilekçe ile yapılır. Hüküm Asliye Ceza Mahkemesi tarafından verilmiş ise itirazı incelemeye yetkili; o yer Ağır Ceza Mahkemesi, o yerde Ağır Ceza Mahkemesi yok ise kararı veren Asliye Ceza Mahkemesi’nin bulunduğu yargı çevresindeki Ağır Ceza Mahkemesidir.

Hükmün Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilmiş olması halinde itirazı incelemeye yetkili mahkeme; numara sırasına göre takip eden Ağır Ceza Mahkemesi, son numaralı ise ilk numaralı Ağır Ceza Mahkemesidir.

DENETİM SÜRESİ İÇİNDE KASTEN YENİ BİR SUÇ İŞLENİR VEYA YÜKÜMLÜLÜKLERE AYKIRI DAVRANILIR İSE NE OLUR?

Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus CMK 231/8 hükmü (Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez) 28.06.2014 tarihli 6545 sayılı Kanun’un 72. Maddesi ile eklenmiştir.

Yargıtay 4. CD 25.01.2018 tarihli E: 2017/22732 K: 2018/1631 sayılı kararında; 5237 sayılı TCK’nın 7/2. maddesi uyarınca sanık aleyhine uygulanamayacağından ancak, 28/06/2014 tarihi ve sonrasında işlenen kasıtlı suçlar açısından uygulanabilecek, bu tarihten önce işlenen kasıtlı suçlarla ilgili olarak kurulan hükümlerde, salt bu düzenleme nedeniyle hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yer olmadığına karar verilmesi yasaya aykırı olacaktır. Karardan anlaşılacağı üzere kişi hakkında verilen HAGB kararının denetim süresi içinde, 28.06.2014 tarihinden önce işlediği bir suçtan dolayı ikinci kez HAGB kararı verilebilecektir.